Farplas

Çalıştayın Amacı:

Akıllı Şehirlerde Kentsel Hareketlilik Çalıştayı; EIT Urban Mobility RIS HUB Türkiye ve Innomotion Hızlandırıcı Programı faaliyetleri kapsamında 20 Aralık 2021’de Farplas/Fark Labs, PwC Türkiye ve Sabancı Üniversitesi ile iş birliğinde hayata geçirildi.

Türkiye’de kentsel hareketlilik alanında farkındalık yaratmak ve bu alanda Türkiye’de bir ekosistem oluştururken kentsel hareketlilik alanında yenilikçi çalışmalarla birlikte Türkiye’nin bu alandaki yetkinliğinin ve verimliliğinin artırılması için bu alandaki engellerin tanımlanması ve bu engellere yönelik çözüm önerilerinin geliştirilmesi ortak hedefimizdi. Bu kapsamda EIT Urban Mobility tarafından tanımlanmış 7 temada 7 farklı çalışma grubu oluşturduk ve Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı’nın destekleri ile ilk çalıştayımızı gerçekleştirdik. Bu temalar çerçevesinde çalıştay katılımcılarından Türkiye’deki kentsel hareketlilik alanında mevcut durumun genel çerçevesini çizmeleri, mevcut durumda gözlemlenen sorunların ve engellerin tespitini genel çerçevede yapmaları ve bu engellere çözüm önerileri üretmelerini istedik. Belediyelerden sivil toplum kuruluşlarına; üniversitelerden kamu kuruluşlarına ve özel şirketlerden tecrübeli girişimcilere kadar toplamda 48 kişiyi İstanbul Fark Labs ofisimizde ağırladık ve farklı bakış açılarını ve tecrübeleri bir araya getirdik.

Çalıştay’da yer alan temalar:

• Aktif ulaşım yöntemlerinin teşvik edilmesi (bisiklet, yürüyüş vb.)
• Kentsel hareketliliğin sağlık, güvenlik ve çevreye olan olumsuz etkilerini azaltma
• Son km ulaşım araçları ile kentsel lojistiğin geliştirilmesi
• Toplu taşıma hizmetlerinin iyileştirilmesi
• Kamusal alanların kalitesinin artırılması
• Trafik yönetiminin iyileştirilmesi
• Ulaşım araçları arasındaki aktarım süreçlerinin iyileştirilmesi

Bu rapor ile birlikte çalıştay sonucunda tematik alanlarda katılımcılar tarafından belirlenmiş sorun alanlarına ve geliştirilen çözüm önerilerine dair bilgiler sunulacaktır.

Katılımcılar:

Kentsel hareketlilik alanının multidisipliner bir yapıda ele alınması gereken bir alan olduğu bilinciyle çalıştay katılımcıları ekosistemin ilgili paydaş türlerini kapsayacak şekilde belirlenmiş ve tematik alanlarda çalışma grupları bu çeşitlilikte oluşturulmuştur.

Aşağıda yer alan kurum kuruluşlardan gelen temsilciler çalıştaya katılım sağlamışlardır:

Belediyeler ve iştirakleri:

• İstanbul Büyükşehir Belediyesi
• İzmir Büyükşehir Belediyesi
• Ankara Büyükşehir Belediyeleri
• İstanbul Planlama Ajansı
• İSBAK

Sivil toplum Örgütleri:

• Bisikletliler Derneği
• Marmara Belediyeler Birliği,
• UNDP Accelerator Labs
• Sokak Bizim Derneği
• Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı

Kamu Kuruluşları:

• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
• PTT
• TCDD
• Karayolları Genel Müdürlüğü
• Hollanda Başkonsolosluğu

Üniversiteler & Araştırma Altyapıları:

• TÜBİTAK ELOTEG
• TÜBİTAK TÜSSİDE
• Okan Üniversitesi
• Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
• Sabancı Üniversitesi
• TED Üniversitesi

Özel Sektör Kuruluşları:

• Ford Otosan
• Brisa Bridgestone
• Fark Labs
• Mimlab Mimarlık

Start-uplar:

• HOP! Scooter
• ISDD
• MobiQu

Çalıştay Çıktıları

Tema 1: Aktif Ulaşım Yönetimlerinin Teşvik Edilmesi (bisiklet, yürüyüş vb.)

Ana problem: Tematik alan bireyler, kamu ve yerel yönetimler başlıklarında ele alınmıştır. Çalıştay sonucunda bu alanın gelişiminin önünde duran iki büyük sorun belirlenmiştir:

• Kamusal alanların ve ulaşım ağlarının ağırlıklı olarak karayolları odaklı bir şekilde tasarlanması, kamusal alanların yayalar ve bisikletliler tarafından kullanılmasına engel olmaktadır.
• Şehir içerisinde yaya ve bisikletli ulaşımın temel bir hak olduğu yönünde yeterli farkındalık bulunmamaktadır. Bu sebepten ötürü vatandaşların bu yönde talebinin olmaması aktif ulaşımın önceliklendirilmesini önlemektedir.

Çözüm önerileri: Çözüm önerileri geliştirilirken altyapı, sosyal politikalar, akademik çalışmalar, bütçe ve uluslararası iş birliklerinin önemi ele alınmıştır. Bu kapsamda önerilen çalışmalar aşağıdaki gibidir;

• Ulaşım ağları, ilk aşamadan itibaren aktif ulaşım yöntemlerini de kapsayacak şekilde tasarlanmalıdır.
• Vatandaşlarda davranış değişikliği oluşturmak amacıyla aktif ulaşım yöntemlerini teşvik edici reklam, duyuru ve destek kampanyaları oluşturulmalıdır. Bu iletişim çalışmalarında aktif ulaşım yöntemlerinin sağlık üstündeki olumlu etkilerinden bahsedilmeli ve taktiksel şehircilik anlayışı vurgulanmalıdır. Örnek: İzmir’de bisiklet kullanıcıları vapurlara ücretsiz olarak binebilmektedir.
• Aktif ulaşıma yönelik akademik çalışmalar teşvik edilmeli ve bu çalışmaların kent planlama süreçlerine dahil edilmesi sağlanmalıdır.
• Standartlaşma ve regülasyon çalışmaları yapılarak mevzuatlar oluşturulmalı ve böylece kamu kuruluşlarının ve belediyelerin bu yönde yapacakları çalışmalar hızlandırılırken desteklenmelidir.
• Aktif ulaşım yöntemlerinin tasarlanması ve uygulanmasında rol alabilecek yetkin ve uzman personel yetiştirmek amacıyla eğitim programları geliştirilmelidir.
• Bisiklet ve yaya yolları daha sistematik bir şekilde tasarlanarak güvenli ve emniyetli alanlara dönüştürülmelidir.
• Açık ve kapalı bisiklet park alanları oluşturularak park sorunlarının önüne geçilmelidir.
• Bisikletli ulaşım bilincini ve güvenlik algısını artırmak amacıyla farklı yaşlara yönelik eğitimler ve iletişim çalışmaları kurgulanmalıdır.
• Paylaşımlı bisiklet sistemlerinin kent içi ulaşım kartlarına entegre edilmesi sağlanmalıdır

Tema 2: Kentsel hareketliliğin sağlık, güvenlik ve çevreye olan olumsuz etkilerini azaltma

Ana problem: Kentsel hareketliliğin sağlık, güvenlik ve çevreye olan olumsuz etkilerine sebep olan asıl faktörün altyapı olduğu ve enerji, ulaşım ağları arasındaki entegrasyon, elektrikli ve hibrid araçlara geçiş, mikromobilite, yaya ulaşımı gibi başlıklarda altyapıya dair mevcut problemler vurgulanmıştır. Bununla birlikte elektrikli araçlara geçişin hızlandırılması ve mikromobilite araçlarının yaygınlaştırılması amacıyla ulusal ve yerel düzeyde teşviklerin yetersiz olduğu belirtilmiştir.

Çözüm önerileri: Çözüm önerileri geliştirilirken; altyapı problemlerinin giderilmesi, elektrikli ve hibrid araçlara geçiş, mikromobilite araçlarının kullanımı, temiz enerji üretimi ve yaya odaklı ulaşımın önemi ele alınmıştır. Bu kapsamda önerilen çalışmalar aşağıdaki gibidir;

• Vatandaşların seyahat davranışlarında değişiklik yapmaları, temiz ulaşıma ve yaya ulaşımına yönlendirilmesi için bilgilendirme ve iletişim çalışmaları yapılmalıdır.
• Elektrikli ve hibrid araç dönüşümü hızlandırmak için altyapı çalışmaları önceliklendirilmeli ve kullanılacak elektriğin yenilenebilir kaynaklardan üretilmesi için çalışmalar başlatılmalıdır.
• Kent içinde mikromobilite araçlarının kolay entegre edilebileceği ulaşım sistemleri oluşturulmalıdır.
• Mikromobilite araçlarının şarj kapasitelerinin artırılması için teknolojik ve tasarımsal çalışmalar yapılmalıdır.
• Mikromobilite ve tüm elektrikli araç türlerinin yerel ve ulusal bazda yaygınlaştırılması için teşvikler uygulanmalıdır.
• Ulaşım ağında bütünlük sağlamak ve farklı ulaşım ağları arasındaki geçişi kolaylaştırmak için elektrikli araç şarj istasyonlarının toplu ulaşım ağlarına entegrasyonu sağlanmalıdır.
• Ulaşım ağları ve altyapı sistemleri yaya odaklı olarak tasarlanmalı ve planlanmalıdır.
• Kent içinde yenilenebilir enerjinin yerel olarak üretilebilmesi ve kullanılması için teşvik edici çalışmalar başlatılmalı ve uygulanmalıdır.
• Bataryaların yeniden kullanımı konusunda akademik çalışmalar teşvik edilmeli ve geri kazanım için uygulamalar hayata geçirilmelidir.

Tema 3: Son km ulaşım araçları ile kentsel lojistiğin geliştirilmesi

Ana problem: Yeşil lojistiğin ulusal düzeyde yeterince teşvik edilmemesi ve ekosistem paydaşları arasındaki koordinasyon ve iletişim eksikliği asıl sorun olarak tanımlanmıştır. Bununla birlikte kent içerisinde lojistik operasyonların daha verimli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayacak aktarma merkezlerinin yetersiz olduğu vurgulanmıştır.

Çözüm önerileri: Bu kapsamda önerilen çalışmalar aşağıdaki gibidir;

• Kent içi lojistik operasyonlarına dair çalışma yapan ve çalışmaları uygulayan paydaşların bir araya gelerek yaşanılan sorunları aktardıkları, çözüm aradıkları ve iyi örneklere dair paylaşımlar yapabildikleri ve teknoloji geliştirme çalışmalarına dair iş birliklerinin kurulabileceği bir platform hayata geçirilmelidir.
• Platform öneri adı: Türkiye Yeşil Lojistik İnisiyatifi Platformu Lojistik operasyonlarında “Yeşil Lojistik” vurgusu artırılarak temiz lojistik operasyonlarının uygulanabilmesi için regülasyonlar ve mevzuatlar oluşturulmalı ve iletişim çalışmaları yapılmalıdır.

Tema 4: Toplu taşıma hizmetlerinin iyileştirilmesi

Ana problem: Toplu ulaşım araçlarının ve ağlarının optimizasyonun yetersiz olması ve entegre bir yapıda olmaması asıl sorun olarak vurgulanmıştır. Kent planlamasında yaya ve bisiklete öncelik verilmemesinin toplu ulaşım ağları üzerinde büyük bir yük oluşturduğu saptanmıştır.

Çözüm önerileri: Bu kapsamda önerilen çalışmalar aşağıdaki gibidir;

• Tüm Türkiye’de ortak kullanılabilecek toplu taşıma kartı geliştirilmeli ve bu ulaşım kartının dijitalleştirilmesi sağlanmalıdır. Bu kart belediyeler ve özel kuruluşlar tarafından yönetilen paylaşımlı mikromobilite araçlarına entegre edilerek bütüncül bir dijital ödeme altyapısı geliştirilmelidir. Örnek: İstanbul’da “İstanbulkart” telefon uygulaması ile toplu ulaşım araçlarına binilebilmektedir.
• Merkezi yönetim ve yerel yönetimler arasındaki iş birliklerinin vatandaşların yaşam kalitesini artıracak şekilde güçlendirilmesi gerekmektedir.
• Toplu ulaşım filolarından bilimsel ve teknolojik gelişmeler eşliğinde veri toplama, veri analizi ve anlamlandırma çalışmaları yapılarak ulaşım sistemi optimize edilmelidir.
• Toplu taşıma planlarında taksi, minibüs, otobüs, raylı sistemler, paylaşımlı araçlar, mikromobilite araçları gibi farklı ulaşım araçları birlikte ele alınmalıdır.

Tema 5: Kamusal alanların kalitesinin artırılması

Ana problem: Kamusal alanların insan odaklı, kapsayıcı ve aktif ulaşıma elverişli olmaması asıl sorun olarak vurgulanmıştır.

Çözüm önerileri: Bu kapsamda önerilen çalışmalar aşağıdaki gibidir;

• Kent planlamaları yapılırken ekosistem paydaşları (STKlar, üniversiteler, araştırma merkezleri ve kamu kuruluşları) ve vatandaşlar planlama sürecine dahil edilmelidir.
• Kent planlamalarında, mahalle seviyesinden kademeli olarak genişleyen ölçeklenebilir bir tasarım ve planlama stratejisi hayata geçirilmelidir.
• Kamusal alanlar, araç ve karayolu odağından ziyade insan odaklı bir şekilde tasarlanmalı ve planlanmalıdır. Bununla birlikte yaya erişiminin bazı bölgelerde artırılması adına araç erişim kısıtı bulunan bölgelerin oranı artırılmalıdır.
• Karayolları üzerinde bulunan geniş kavşakların etkinliği ve verimliliği analiz edilmelidir. Bu alanların vatandaşlar tarafından daha etkin kullanılabileceği alanlara dönüşüm imkânı değerlendirilmelidir.
• Kamusal alanların ve kent mobilyalarının dayanıklılıkları artırılmalı ve döngüsel ekonomi prensipleri uygulanarak sürdürülebilir ve çevreci bir şekilde tasarlanmalıdır.

Tema 6: Trafik yönetiminin iyileştirilmesi

Ana problem: Bu tema kapsamında yerel yönetimler, ekosistem iş birliği ve dijitalleşme başlıklarına odaklanılmıştır. Belirlenen sorun başlıkları aşağıdaki gibidir:

• Akıllı ulaşım sistemleri konusunda merkezi ve yerel yönetimler arasında yönetim anlayışı farklılıklarının olması ve kapsayıcı bir ulusal sistem eksikliği bütüncül ve etkin bir trafik yönetimi operasyonunun hayata geçirilmesine engel olmaktadır.
• Yerel yönetimlerde uzun vadeli strateji ve yol haritalarının oluşturulmaması ve her yönetim değişiminde stratejilerde farklılıklar oluşması şehre özgün sorunların çözümünde uzun vadeli bir çalışma yapılmasının önüne geçmektedir.
• Trafik verilerinin etkili bir şekilde toplanamaması ve kullanılamaması dijitalleşme çalışmalarının hızlanmasını engellemektedir.

Çözüm önerileri: Bu kapsamda önerilen çalışmalar aşağıdaki gibidir;

• Trafik sistemlerinin tasarımında insan ve yaya odaklı anlayış temel ilke olarak benimsenmelidir.
• Ulusal akıllı ulaşım sistemleri mimarisi oluşturulmalı ve kooperatif akıllı ulaşım sistemleri uygulamaları yerel ve ulusal bazda yaygınlaştırılmalıdır.
• Trafik yönetimi ve planlamasında ekosistemin ilgili tüm paydaşları sürece dahil edilerek “beraber oluşturma” anlayışı yaygınlaştırılmalıdır.
• Trafik stratejisi oluşturulması ve planlanmasında vatandaşlar sürece dahil edilmelidir.
• Trafik yönetiminde verimsizliğe yol açan “daha fazla teknoloji” düşüncesinden vazgeçilmeli ve tasarımsal verimlilik ile teknolojik etkinlik birleştirilmelidir.
• Açık veri anlayışının ulusal düzeyde yaygınlaştırılması ve trafiğe dair toplanılan verilerin anonimleştirilerek herkese açık hale getirilmelidir. Bu verilerin, akademik çalışmalarda, yeni iş fikri ve çözüm geliştirilmesi süreçlerinde kullanılması teşvik edilmelidir. Örnek: İBB açık veri portalı
• Karayollarında yol sınıflandırılmasının daha nitelikli olarak yapılması gerekmektedir.
• Kavşak alanlarında toplu ulaşım araçlarının önceliklendirilmesi teşvik edilmelidir.
• Yaya ve bisikletliler için daha güvenli, kent içi yol tipi olan Modern Dönel Kavşak tasarımının yaygınlaştırılması sağlanmalıdır.
• Yol ve kavşak tasarımı için ulusal standartlar geliştirilmeli ve açık kaynak olarak kamu ile paylaşılmalıdır.

Tema 7: Ulaşım araçları arasındaki aktarım süreçlerinin iyileştirilmesi

Ana problem: Şehir içi ve şehirler arası ulaşım araçları arasındaki entegrasyon yetersizliği asıl problem olarak belirlenmiştir.

Çözüm önerileri:

Bu kapsamda önerilen çalışmalar aşağıdaki gibidir;

• Ulaşım ağında bütünlük sağlamak ve farklı ulaşım ağları arasındaki geçişi kolaylaştırmak amacıyla kapsayıcı (yaya, mikromobilite araçları, otomobil, toplu ulaşım araçları da dahil edilerek) planlama yapılmalıdır.
• Ulusal düzeyde tüm şehirlerdeki toplu ulaşım araçlarında kullanılabilecek ödeme sisteminin geliştirilmesi sağlanmalıdır.
• Şehirler arası ulaşımda gidilecek şehre dair ulaşım verilerine erişilememesi veya zor erişilmesi seyahatleri zorlaştırdığından dolayı ulusal bazda verilerin işlendiği ve aktarıldığı bir mobil platform geliştirilerek yaygınlaştırılmalıdır. Bu platform aracılığıyla vatandaşlar hem bulunduğu şehrin hem de seyahat edeceği şehrin mevcut trafik sıkışıklığı durumuna, toplu ulaşım araçlarının güncel bilgilerine ve aktarım süreçlerini ne şekilde yapabileceğine dair canlı veriye dayalı merkezi bir veri sisteminden bilgi alabilecektir.

Raporu pdf olarak buradan indirebilirsiniz:

View this post on Instagram

A post shared by Fark Labs (@farklabs)